Scoliose (= Skolios, Grieks voor verkromming) is een zijdelingse verkromming van de wervelkolom. De krommingen aan de rug zijn zowel van links naar rechts! De wervelkolom staat in veel gevallen wat scheef, maar om de diagnose scoliose te krijgen dient de hoek, die tussen de verschillende wervels in zit, meer dan 10 graden te zijn. Als we kijken naar de statistieken, dan hebben 4 op de 100 mensen de diagnose scoliose. Echter kan er buiten de zijdelingse kromming ook nog een draaiing om de lengte-as aanwezig zijn. Scoliose is daarom vaak enorm complex en buiten dat ook nog enorm individueel. Iedere scoliose kan namelijk weer anders zijn.
Er zijn een 4-tal soorten/type scoliose bekend: degeneratief(veroudering), neuromusculair (door zenuw-/spieraandoening), congenitaal(aangeboren) en idiopathisch(onbekende oorzaak). Ieder typ scoliose brengt weer andere klachten met zich mee. Voor de verdere behandeling is het dus belangrijk om eerst goed vast te stellen om wat voor soort scoliose het gaat. Eerder genoemde type scolioses kunnen weer onderverdeeld worden in functionele scoliose (spontaan ontstaan in de loop van de tijd)en structurele scoliose (van jongs af aan). Het functionele type scolioses is gemakkelijker (lees: sneller) te behandelen, maar dat wil niet zeggen dat de structurele scoliose patiënten niet geholpen kunnen worden! Integendeel, de medische wereld is volop bezig om het leven met scoliose te verhelpen/verbeteren.
In Nederland komen er jaarlijks ca. 1000 nieuwe patiënten bij. De groep die het meest/snelst last krijgt van scoliose, zijn meisjes in de leeftijdscategorie van 10 en 18 jaar. Omdat de verkromming lastig te verhelpen is (lees: dit kan een enorm tijdrovende klus zijn), ondergaan ca. 600 mensen per jaar een scoliose behandeling in het ziekenhuis. De overige 400 mensen kiezen voor andere mogelijkheden zoals observatie (regelmatig laten controleren bij een orthopeed)of oefentherapie (doen van speciale oefeningen).
Scoliose symptomen
Scoliose komt, zoals wellicht al gelezen, bij een grote groep voor. Het is dan ook niet gek dat er verschillende symptomen zijn die kunnen duiden op scoliose. De meest voorkomende scoliose symptomen zijn vaak hetzelfde als de scoliose klachten (wanneer men daadwerkelijk scoliose heeft). M.a.w. de scoliose symptomen zijn vaak blijvend. Zo kan men last hebben van: maagzuur, pijn in de rug, hoofdpijn, stijfheid in de rug en ademhalingsproblemen. Mocht u last hebben van deze symptomen, dan is het verstandig om eens langs de huisarts te gaan, hij/zij kan vervolgens bepalen of verder onderzoek gewenst/noodzakelijk is.
Scoliose bij kinderen komt vrij vaak voor in Nederland. Op de 100 kinderen krijgen vier kinderen te maken met scoliose. Voornamelijk gedurende de puberteit kunnen kinderen scoliose symptomen gaan vertonen. Het is als ouder dan belangrijk om de klachten van het kind serieus te nemen. Kijk vervolgens goed, voornamelijk tijdens de groei, naar de klachtpunten van uw kind. Het is belangrijk om de rug veelvoudig te controleren. Mocht er iets vreemds op te merken zijn, raadpleeg dan gelijk de huisarts. Scoliose symptomen bij kinderen bestaan voornamelijk uit: slaapproblemen, een scheve rug, minder soepel in de rug, pijn in de rug en/of pijn bij zitten.
Soorten scoliose
Op dit moment zijn er een viertal soorten van scoliose bekend: congenitaal (aangeboren), neuromusculair (door zenuw-/spieraandoening), idiopathisch (onbekende oorzaak) en degeneratief (veroudering). Onderstaand kunt u per soort scoliose bekijken wat er precies de oorzaak is.
Congenitale scoliose
Eén of meerdere aangeboren wervelafwijkingen zijn de oorzaak van congenitale scoliose. Deze wervelafwijkingen kunnen zich uiten als: halve wervels en/of wervels die vastgegroeid zijn. Het ontstaan van dit type scoliose is tijdens de geboorte. De oorzaak van de desbetreffende afwijkingen is helaas nog niet gevonden. In veel gevallen, blijf de congenitale scoliose onopgemerkt.
Neuromusculaire scoliose
Afkomstig van de woorden zenuw (= Neuro) en spier (= Musculus). Dit type scoliose komt voort uit de verlamming en/of krachteloosheid van spieren en/of spiergroepen.
Idiopathische scoliose
In ruim 80% van de gevallen vindt men geen oorzaak voor de scoliose. Dit wordt dan ook idiopathische scoliose genoemd. Hierbij moet dan wel direct opgemerkt worden dat er natuurlijk wel een oorzaak is/kan zijn! Echter is deze nog niet ontdekt. Gedurende de groei ontwikkeld er een vervorming van de spieren. Verder kan er bij idiopathische scoliose bij de geboorte vaak niets opgemerkt worden; de spieren/wervels zijn dan namelijk normaal ontwikkeld/aangelegd.
Degeneratieve scoliose
Hieronder vallen weer twee soorten. Zo kan men te maken hebben met degeneratie(= slijtage). Echter kan er ook een nieuw soort scoliose plaatsvinden op volwassen leeftijd (ouder dan 45 jaar). Hierbij is er door veroudering een inzakking ontstaan van een tussenwervelschijf. Dit is de meest pijnlijke soort van scoliose omdat iedere beweging pijnlijk is. Helaas kan de ernst van een degeneratieve scoliose enorm snel toenemen; ga dus op tijd langs de huisarts/ het ziekenhuis!
Scoliose klachten
Zoals al eerder vermeld is scoliose enorm individueel. Het klachtenbeeld kan dan per individu ook enorm verschillen. In het algemeen, zijn de volgende klachten, de meest voorkomende scoliose klachten: pijn in de rug, stijfheid in de rug, hevige hoofdpijn, maagzuur en/of moeite met ademhalen. Echter kunnen er ook klachten op treden bij scoliose die niet al te vaak voorkomen omdat deze voorkomen bij specifieke scoliosetypen: extreme vermoeidheid en problemen met de bloedsomloop.
Bij jonge kinderen wordt scoliose vaak ontdekt omdat het kind moeite heeft met zijn/haar ademhaling. Dit komt omdat de longen minder goed kunnen functioneren. Bovenstaande scoliose klachten komen voornamelijk voor bij volwassen mensen. Veel klachten zijn te verhelpen door (oefen)therapieën. Gedurende deze therapieën krijgt men te horen welke oefeningen goed zijn voor de stabiliteit en houding van de rug. Voorbeelden van dergelijke therapieën zijn: Cesartherapie, Mensendieck, Balanstherapie en Shifttherapie. Bij cesartherapie wordt meer aandacht besteedt op het bewegen terwijl bij bijvoorbeeld shifttherapie meer aandacht licht op het zijwaarts schuiven van de borstkas. Bij mensendieck ligt de nadruk van de oefeningen voornamelijk op de houding van de rug en/of bekken. Afhankelijk van het soort scoliose, zal de therapeut een therapie voorschrijven die het meest geschikt is.
Omdat scoliose behandelingen dusdanig specialistisch zijn, is het altijd verstandig om in samenspraak met een orthopeed, de behandelingen/therapieën uit te voeren. Het is daarnaast verstandig om een orthopeed te kiezen die in speciale scoliose gespecialiseerde ziekenhuizen werkt.
Scoliose behandeling
Scoliose kan behandelt worden door fysio- en/of manueeltherapeuten. Een dergelijke scoliose behandeling duurt qua duur vaak tussen de 45 minuten en één uur. Een scoliose behandeling kan onderverdeeld worden inobservatie en oefeningen. Bij observatie komt de scoliose patiënt regelmatig terug bij de fysio- en/of manueeltherapeut om te kijken of er , t.o.v. de vorige afspraak, veranderingen zijn op getreden. Indien dit het geval is zal er besloten worden om over te gaan op scoliose behandeling oefeningen Tijdens deze behandelingen worden voornamelijk (corrigerende) oefeningen uitgevoerd. De oefeningen focussen zich voornamelijk op de rug, romp en schouders.
De scoliose behandelingen die worden uitgevoerd vallen (meestal) onder de behandelmethode ‘manuele therapie’. Bij manuele therapie wordt uitgegaan van de gedachten dat alle gewrichten samen 1 keten vormen in het menselijk lichaam. Om verandering in het lichaam te laten plaatsvinden dienen dus alle gewrichten aangepakt te worden. Tijdens een dergelijke scoliose behandeling worden dus alle gewrichten meegepakt. Bij een scoliose behandeling wordt absoluut niet gekraakt. De gebruikte methode heet ‘manipuleren’. Tijdens de behandeling blijft de patiënt gewoon op zijn/haar rug en/of zij liggen. Omdat de mate waarin men last kan hebben van scoliose zo gigantisch kan verschillen, zijn het aantal scoliose behandelingen ook niet op voorhand vast te stellen. Indien het een periode goed gaat (lees: de patiënt heeft gedurende die periode weinig tot geen last), dan wordt besloten om een de behandelingen over een langere tijd uit te voeren.
Indien de orthopeed bij de scoliose behandeling een brace adviseert bedoelt hij/zij de Boston brace. De Boston brace is een erg licht corset wat men eenvoudig onder de (normale) kleding kan dragen. Een Boston brace is individueel; hij wordt speciaal opmaat gemaakt door een orthopedisch instrumentmaker.
Operatie
Afhankelijk van het ziekenhuis, wordt je de dag voor de operatie opgenomen in het ziekenhuis. Gedurende deze dag worden er een aantal onderzoeken gedaan. Zo wordt er gekeken naar de longfunctie, wordt er een röntgenfoto gemaakt van je rug en wordt het ruggenmerg gecontroleerd. Twaalf uur voor de operatie mag je niets meer eten en/of drinken. Dit i.v.m. de narcose die je gaat krijgen. De narcose wordt, zoals eigenlijk altijd, toegediend door de anesthesioloog. Voordat je onder narcose gebracht wordt krijg je allereerst een tablet dat je alvast wat slaperig maakt. De scoliose operatie kan beginnen nadat je onder narcose bent. De meeste operaties gaan via de rug. Het kan soms voorkomen dat het via de borst of buikholte gebeurt. Dit hoor je uiteraard voordat de scoliose operatie begint.
De (rug)wervels die scheef staan worden gedurende de scoliose operatie rechtgezet. Om dit te bewerkstelligen wordt er naast de desbetreffende wervels één of twee (metalen) staven gelegd welke met schroeven of haakjes worden vastgezet aan de wervels. De staven en schroefjes of haakjes blijven, nadat je volledig hersteld, bent gewoon zitten. Het volledige genezingsproces kan ongeveer zes tot negen maanden duren. Na de scoliose operatie kom je terug op de kamer waar je gedurende een aantal dagen/weken verblijft. Iedere dag komt er een fysiotherapeut langs die samen met jou de scoliose oefeningen uitvoert. Het is heel belangrijk om de desbetreffende oefeningen goed uit te voeren, dit bevordert het herstel! Als het herstelproces voorspoedig verloopt mag je binnen 10 dagen het ziekenhuis weer verlaten. De scoliose operatie is dan voor wat betreft het ziekenhuis over. Omdat de ingreep best ingrijpend is, is het noodzakelijk om gedurende twee jaar een aantal keer terug te keren naar het ziekenhuis om te kijken hoe het gaat en of alle wervels nog recht staan.
Kyfose
Kyfose is, net als scoliose, een (natuurlijke) kromming van de wervelkolom. Het gaat om een kromming waarvan de bolle kant naar achter wijst. Om in vaktaal te praten: in het sagittale vlak (kortgezegd: een denkbeeldige lijn die het lichaam verdeelt in een linker en rechter helft) aan de dorsale zijde(= aan de rugzijde/ -kant) convex (= een ‘bochel’). Kyfose kan het gevolg zijn van een aangeboren probleem, ouderdom (tussenwervelschijven worden dunner), een verkeerde houding of verandering in hogere tussenwervelschijven.
De aangeboren kyfose is een lastig geval. Dit is namelijk een zeldzame afwijking die ontzettend lastig te behandelen is. Deze aangeboren variant van kyfose, die berust op een ‘wigvorm’ van de wervelkolom, komt bij een zeer gering aantal mensen voor. Een kyfose, die ontstaan is vanwege een verkeerde houding, is daarentegen wel makkelijk te behandelen. Een dergelijke kyfose kan ontzettend sterk zijn in een vrij korte periode. Een dergelijke kyfose kan door middel van een juiste houding, een verbetering van de algemene toestand en juiste oefeningen verdwijnen.
Net als bij scoliose lopen kinderen (12- tot 15-jarige) de meeste kans op kyfose. Er treed dan namelijk een verandering op in de tussenwervelschijven. Een dergelijke verandering wordt ook wel een ‘Juveniele kyfose’ genoemd. Waarbij ‘Juveniele’ verwijst naar het Engelse woord voor jeugdig ‘Juvenile’. Een dergelijke aandoening kan in een korte periode erg snel verslechteren. Het is van belang om tijdig contact op te nemen met de huisarts.
Behandelen/verminderen van kyfose
Indien men nog beschikt over een soepele wervelkolom (lees: men is niet beperkt in zijn/haar bewegingen vanuit de rug) dan kan een misvorming aan de rug (kyfose) nog hersteld worden. Dit proces kan al ingezet worden door slapen in de buikliging. Mocht er wel spraken zijn van verstijving in de rug, dan is rust (voornamelijk in buikligging) dé enige mogelijkheid op verbetering én dus noodzakelijk.
Een aantal van de meest voorkomende kyfose type/soorten zijn goed te behandelen. Men hoeft bij deze soorten van kyfose dan ook niet bang te zijn voor de pijnlijkheid; deze kan (voor een groot deel) onderdrukt/verholpen worden. Bij een stijve kyfose, de aandoening is dan al in een vergevorderd stadium, is corrigeren niet meer mogelijk; de patiënt moet dan in het achterhoofd houden dat de toestand van de wervelkolom versneld achteruit zal gaan. Het tillen van zware objecten en/of het doen van zwaar (lichamelijk) werk is dan ook niet meer aan te raden. In een vroeg stadium wordt kyfose aangepakt d.m.v. aan aantal maanden bedrust waarbij men geadviseerd wordt om in de buikligging te liggen.
